Avrupa Birliği pazarı, küresel ticaretin en cazip noktalarından biridir. Gerek e-ticaret yapan küçük işletmeler gerekse çok uluslu şirketler için AB içinde satış yapmak büyük fırsatlar barındırır. Ancak bu pazara girişte en önemli konulardan biri vergi uyumudur. Avrupa Birliği ülkelerinde faaliyet göstermek isteyen AB dışı şirketlerin mutlaka anlaması gereken temel unsur, KDV yani VAT sistemidir. Özellikle de “EU VAT number” kavramı, yasal satış yapmanın anahtarıdır.
Avrupa Birliği’nde VAT Sistemi
Value Added Tax, yani Katma Değer Vergisi, AB’nin tamamında kullanılan tüketim bazlı bir vergidir. Mal veya hizmet her el değiştirdiğinde eklenen bu vergi, son tüketiciye kadar zincir boyunca işlenir. Her üye devletin farklı oranları vardır ancak genel yapı harmonize edilmiştir. Dolayısıyla, bir ülkeye girmek demek aslında tüm AB ticaret kurallarıyla uyumlu hale gelmek anlamına gelir.
AB içindeki şirketler gibi AB dışındaki satıcılar da belirli koşullar altında VAT ödemekle yükümlüdür. Özellikle e-ticaret platformlarında satış yapan, depolama veya lojistik merkezlerini Avrupa’da kullanan işletmeler için VAT numarası almak bir zorunluluktur.
Non-EU Satıcıların Neden VAT Numarasına İhtiyacı Var
AB dışındaki işletmeler için VAT numarası sadece bir vergi numarası değil, aynı zamanda ticaretin resmi anahtarıdır.
-
Avrupa’da depolama ya da fulfilment merkezinde ürün bulunduruyorsanız,
-
AB ülkelerine doğrudan tüketiciye satış yapıyorsanız,
-
Dijital hizmet, yazılım, çevrimiçi kurs gibi dijital ürünler satıyorsanız,
-
Amazon, eBay, Etsy gibi pazaryerlerinde AB müşteri kitlesine ulaşıyorsanız,
VAT numarası almak ve düzenli beyanname vermek gerekir. Aksi durumda yüksek para cezaları, satışların askıya alınması ve marka imajının zedelenmesiyle karşılaşabilirsiniz.
EU VAT Number’ın Satıcıya Sağladığı Avantajlar
AB dışındaki firmalar için bu numaraya sahip olmak sadece yasal zorunluluk değil, aynı zamanda ticari bir prestij unsurudur. Müşteriler fatura üzerinde AB’de geçerli bir VAT numarası gördüklerinde işletmeye daha çok güvenirler. Ayrıca birçok pazaryeri de satıcılardan geçerli VAT numarası talep etmektedir.
Ayrıca, iş yaparken tedarikçilerden alınan ürünlerdeki KDV’nin iadesi mümkün olur. Bu, nakit akışı açısından önemli bir avantajdır.
VAT Kayıt Süreci
Non-EU işletmelerin VAT kaydı yapabilmesi için öncelikle hangi ülkede kayıt olunacağına karar verilmelidir. Genellikle lojistik merkezinin bulunduğu ülke veya en çok satış yapılan ülke tercih edilir.
Kayıt süreci şu adımlardan oluşur:
-
Şirketin resmi belgeleri, kuruluş evrakları, ticaret sicil kayıtları hazırlanır.
-
Vergi dairesine veya yetkili kuruma başvuru yapılır.
-
Temsilci veya vergi danışmanı atanır. Birçok ülkede AB dışı firmaların yerel bir temsilci ile kayıt yaptırması şarttır.
-
Vergi dairesinden onay alındığında işletmeye özel bir VAT numarası verilir.
Bu süreç ülkelere göre farklı süreler alabilir. Bazı ülkeler birkaç hafta içinde numara verirken bazıları için süreç aylar sürebilir.
Dijital Hizmetler ve VAT
Non-EU satıcıların en çok merak ettiği konulardan biri dijital hizmetlerdir. AB içinde bir tüketiciye dijital bir ürün satıldığında, VAT müşterinin bulunduğu ülkenin oranına göre hesaplanmak zorundadır. Bunun için özel “OSS – One Stop Shop” sistemine kayıt yaptırmak mümkündür. OSS, tek bir AB ülkesinde kayıt olarak tüm AB ülkelerine yapılan satışlar için KDV beyanı yapılmasına imkan tanır.
Fiziksel Ürünlerde Durum
Depolama veya fulfilment merkezlerinde ürün bulundurmak, doğrudan satış yapmakla eşdeğerdir. Örneğin, Amazon FBA deposunda ürün tutuyorsanız, o ülkenin vergi dairesine kayıt zorunluluğu doğar. Bu yüzden non-EU satıcılar çoğu zaman birden fazla ülkede VAT numarası almak zorunda kalabilirler.
Pazaryerleri ve VAT Zorunluluğu
Amazon, eBay, Etsy gibi platformlar, AB dışındaki satıcıların VAT uyumluluğunu sıkı şekilde denetler. Hatta Amazon, bazı ülkelerde VAT numarası olmadan satıcı hesabı açmaya dahi izin vermez. Bunun sebebi, AB’nin pazaryerlerini de sorumlu tutmasıdır. Satıcı VAT ödemediğinde sorumluluk pazaryerine yüklenebilmektedir.
VAT Uyumsuzluğunun Riskleri
VAT numarası almadan satış yapmak, kısa vadede fark edilmese bile uzun vadede ciddi sorunlar yaratır. Vergi denetimlerinde milyonlarca euroya varan cezalar kesilebilir. Ayrıca müşterilere kesilen faturalar geçersiz sayılabilir. Pazaryerlerinde hesaplar kapatılabilir.
Bu riskleri önlemenin tek yolu, doğru zamanda VAT numarası almak ve düzenli beyanname vermektir.
Non-EU Şirketler İçin Temsilci Zorunluluğu
Birçok AB ülkesi, AB dışındaki firmaların vergi temsilcisi atamasını şart koşar. Bu temsilci, firmanın vergi beyanlarından ve ödemelerinden sorumludur. Örneğin Fransa, İtalya ve İspanya gibi ülkelerde bu zorunluluk sıkı şekilde uygulanmaktadır. Almanya gibi bazı ülkelerde ise daha esnek uygulamalar vardır.
Vergi temsilcisi seçerken deneyimli ve güvenilir bir firma ile çalışmak, sürecin sorunsuz ilerlemesi için kritik öneme sahiptir.
VAT Numaranız Olmadan Fatura Kesmek
AB’deki tüketicilere fatura keserken VAT numarasının olmaması, faturanın geçersiz sayılmasına yol açar. Ayrıca ticari müşterilerle çalışırken onların da VAT iadesi talep edebilmesi için sizin geçerli bir numaraya sahip olmanız gerekir.
EU VAT Numara Doğrulaması
Alıcılar ve tedarikçiler, Avrupa Komisyonu’nun VIES sistemi üzerinden VAT numarasını doğrulayabilir. Bu sistem, numaranın geçerli olup olmadığını gösterir. Dolayısıyla numaranızın sistemde görünür olması güvenilirlik açısından önemlidir.
OSS ve IOSS Sistemleri
AB, non-EU satıcıların işini kolaylaştırmak için OSS ve IOSS sistemlerini geliştirmiştir.
-
OSS, dijital hizmetler ve AB içi satışlar için kullanılır.
-
IOSS, 150 Euro altındaki ürünlerin AB’ye ithalatında geçerli olup tek noktadan beyan yapılmasını sağlar.
Bu sistemlere kayıt olmak, tek tek her ülkede beyan yapma zorunluluğunu ortadan kaldırır ve büyük kolaylık sağlar.
Vergi Oranlarının Farklılığı
Her ülkenin standart KDV oranı farklıdır. Almanya’da %19, Fransa’da %20, Macaristan’da %27 gibi değişen oranlar bulunur. Bu oranlar ürün veya hizmet türüne göre de farklılaşabilir. Dijital ürünlerde genellikle standart oran uygulanır.
Non-EU satıcıların, müşterinin bulunduğu ülkeye göre KDV oranını doğru uygulaması gerekir.
Stratejik Yaklaşımlar
Non-EU satıcılar için en doğru yaklaşım, satış yoğunluğu en fazla olan ülkede VAT kaydı yaparak başlamaktır. Daha sonra diğer ülkelere genişledikçe ek kayıtlar yapılabilir. Ayrıca OSS ve IOSS sistemlerini kullanarak süreci tek noktadan yönetmek hem maliyetleri düşürür hem de uyumluluğu kolaylaştırır.
Profesyonel Danışmanlık Önemi
VAT sistemi oldukça karmaşık olduğundan profesyonel danışmanlık almak büyük fayda sağlar. Vergi uzmanları, hangi ülkede kayıt olmanız gerektiğini, beyan sürelerini, cezalardan nasıl kaçınacağınızı ve OSS/IOSS sistemlerini nasıl kullanacağınızı size detaylı anlatır.
