Kanada, güçlü ekonomisi, yüksek yaşam standartları, yatırımcı dostu politikaları ve istikrarlı iş ortamı ile dünya genelinde girişimciler için en cazip ülkelerden biridir. Özellikle yabancı yatırımcıların Kanada’da iş kurması, hem yerel pazara erişim hem de Kuzey Amerika pazarına açılma fırsatı sunar. Ancak Kanada’da şirket kurmak, belirli yasal prosedürler, belgeler ve süreçler gerektirir. Bu yazıda, Kanada’da iş kurmak isteyen girişimciler için adım adım detaylı bir rehber sunulacaktır.
Kanada’da İş Kurmanın Avantajları
Kanada’da şirket kurmanın birçok avantajı vardır. Öncelikle Kanada, dünya genelinde en düşük kurumsal vergi oranlarından birine sahiptir. Ayrıca serbest ticaret anlaşmaları sayesinde ABD ve Meksika başta olmak üzere birçok ülke ile ticaret kolaylığı sunar. Eğitimli ve çok kültürlü iş gücü, yatırımcı dostu teşvikler, güçlü bankacılık sistemi ve gelişmiş altyapı da Kanada’yı cazip hale getiren unsurlardandır. Bunun yanında Kanada, göçmen dostu politikaları ile yabancı girişimcilere kolaylık sağlar.
Şirket Türleri
Kanada’da iş kurarken ilk karar verilmesi gereken konu, hangi tür şirketin kurulacağıdır. En yaygın şirket türleri şunlardır:
-
Sole Proprietorship (Şahıs Şirketi): Tek kişilik işletme modelidir. Kurulumu kolay ve düşük maliyetlidir. Ancak borç ve yükümlülüklerden şahsen sorumlu olunur.
-
Partnership (Ortaklık): İki veya daha fazla kişinin ortak olarak kurduğu işletmelerdir. Ortaklar karı ve zararı paylaşır. Sınırlı ve sınırsız ortaklık türleri vardır.
-
Corporation (Anonim Şirket): Ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptir. Yatırımcılar için en güvenli modeldir çünkü hissedarların sorumluluğu sınırlıdır. Ulusal ve eyalet bazında kurulabilir.
-
Cooperative (Kooperatif): Üyelerin ortaklaşa sahip olduğu ve yönettiği işletme modelidir. Genellikle tarım, finans ve hizmet sektöründe tercih edilir.
Federal ve Eyalet Bazlı Kuruluş
Kanada’da şirketler federal veya eyalet düzeyinde kurulabilir. Federal kuruluş, tüm Kanada’da faaliyet göstermeye olanak tanırken; eyalet düzeyinde kurulan şirketler sadece kurulduğu eyalette faaliyet gösterebilir. Federal kuruluş, marka bilinirliği ve geniş pazara erişim avantajı sunar. Ancak eyalet bazlı kuruluş, daha düşük maliyetli ve daha basit prosedürlere sahiptir.
Kanada’da İş Kurma Adımları
1. İş Fikrinin Belirlenmesi
Şirket kurmadan önce Kanada pazarında geçerli olacak bir iş fikri belirlemek gerekir. Pazar araştırması yaparak hedef müşteri kitlesi, rakipler ve sektörel fırsatlar analiz edilmelidir.
2. Şirket İsmi Seçimi
Şirket için benzersiz ve yasalara uygun bir isim seçilmelidir. Federal düzeyde NUANS adı verilen sistem üzerinden isim kontrolü yapılır. Seçilen isim, başka bir şirketle aynı olmamalı ve ticari marka haklarını ihlal etmemelidir.
3. Şirketin Kaydı
Şirketin türü belirlendikten sonra federal veya eyalet bazlı kaydın yapılması gerekir. Federal kayıt için Kanada İşletme Kuruluşu (Corporations Canada) üzerinden online başvuru yapılabilir.
4. İşletme Numarası (BN) ve Vergi Kayıtları
Kanada Gelir Ajansı (CRA), şirketlere benzersiz bir işletme numarası (Business Number) verir. Bu numara, vergi işlemleri, sosyal sigorta ve gümrük işlemleri için gereklidir. Ayrıca GST/HST (mal ve hizmet vergisi) kaydı da yapılmalıdır.
5. Banka Hesabı Açma
Şirket için ayrı bir banka hesabı açmak zorunludur. Kanada’daki büyük bankalar (RBC, TD, Scotiabank, BMO) yabancı yatırımcılar için özel iş hesapları sunmaktadır.
6. Lisans ve İzinler
İşin türüne göre federal, eyalet veya belediye düzeyinde çeşitli lisans ve izinler alınmalıdır. Örneğin restoran açmak isteyen bir girişimcinin sağlık ve güvenlik izinleri alması gerekir.
7. Çalışma İzni ve Göçmenlik
Yabancı girişimciler için Kanada’da iş kurmak aynı zamanda göçmenlik sürecini de kapsayabilir. Start-Up Visa Programı veya Provincial Nominee Program gibi girişimcilere özel göçmenlik programları bulunmaktadır.
8. Çalışan İstihdamı
Şirket çalışan çalıştıracaksa, çalışanların sosyal güvenlik numarası, maaş bordrosu ve işçi hakları düzenlemeleri dikkate alınmalıdır. Kanada iş kanunları, çalışan haklarını oldukça kapsamlı korur.
Kanada’da Vergilendirme
Kanada’da federal ve eyalet bazında vergi oranları vardır. Federal kurumlar için vergi oranı %15’tir. Eyaletlere göre değişen ek vergiler de uygulanır. Küçük işletmeler için daha düşük vergi oranları ve çeşitli teşvikler mevcuttur. Ayrıca Kanada, çifte vergilendirmeyi önlemek amacıyla birçok ülke ile anlaşmalar yapmıştır.
Kanada’da Yabancı Yatırımcılar için Teşvikler
Kanada hükümeti, yabancı yatırımcıları teşvik etmek için çeşitli programlar sunar. Vergi indirimleri, araştırma ve geliştirme destekleri, teknoloji yatırımları için hibeler bunlardan bazılarıdır. Özellikle teknoloji, enerji ve sağlık sektörlerinde devlet destekleri oldukça yüksektir.
Kanada’da Göçmenlik ve İş Kurma
Kanada, göçmen dostu politikalarıyla bilinir. Yabancı yatırımcılar için göçmenlik süreci, iş kurma süreciyle birlikte ilerleyebilir. Özellikle Start-Up Visa Programı, yenilikçi iş fikirlerine sahip girişimciler için Kanada’da hem iş kurma hem de kalıcı oturum fırsatı sunar.
Kanada’da Şirket Kurmanın Maliyeti
Şirket kurma maliyetleri, seçilen eyalete, şirket türüne ve iş modeline göre değişir. Federal düzeyde şirket kurma maliyeti yaklaşık 200–250 CAD arasındadır. Ayrıca lisanslar, izinler ve noter masrafları eklenebilir.
Kanada’da İş Kültürü
Kanada’da iş yaparken kültürel faktörler de önemlidir. Profesyonellik, dakiklik, şeffaflık ve güvenilirlik ön plandadır. Çok kültürlü toplum yapısı sayesinde farklı ülkelerden gelen girişimciler iş dünyasına kolayca entegre olabilir.
Kanada’da Şirket Kurmak için En Popüler Eyaletler
-
Ontario: Toronto, finans ve teknoloji merkezi olduğu için girişimciler tarafından en çok tercih edilen eyalettir.
-
British Columbia: Vancouver, Asya-Pasifik pazarına yakınlığı ve teknoloji yatırımları ile öne çıkar.
-
Quebec: Montreal, yazılım, yapay zeka ve üretim sektörlerinde güçlüdür.
-
Alberta: Enerji sektörü ile bilinir ve girişimciler için cazip vergi avantajları sunar.
